Etruskët – Shqipja – gjuha amtare e tyre

Phersu dhe viktima e tij

Përshkrimi më i vjetër i luftimeve funerale është e mbledhur në Iliada e Homerit, Kënga: XXIII, në të cilën poeti, rreth 700 pes  përshkruan lojëra të organizuara nga Akili në nder të mikut të tij Patroclus. 

Phersu në luftë në varrin e dëshirave

ΦΕΡΣΥ (Phersu)

Një nga ikonat më të njohura dhe të çuditshme të kulturës etruske është:  ΦΕΡΣΥ “phersu”.

Phersu riprodhohet shpesh në artin etrusk që nga fillimi i shekullit V. Ka shumë shembuj që përfaqësojnë këtë karakter, përveç afreskut më të mirë të ruajtur dhe të famshëm të varrit Auguri në nekropolin e Tarquinisë, ky emërtim shfaqet edhe në shumë skulptura bronzi dhe qeramikë të pikturuara, si dhe në piktura të tjera të varrit ende në Tarqinia.

Piktura e riprodhuar përfaqëson dy burra dhe një qen gjatë një loje të dhunshme (?) Me shije të keqe sidomos për viktimën, por kjo “shfaqje” duhet të jetë vlerësuar shumë nga etruskët, duke pasur parasysh shembujt e ndryshëm ekzistues të së njëjtës skenë, përveç pikturës më të mirë të ruajtur dhe të njohur të varrit të Augurit në nekropolin e Tarquinisë, kjo pamje shfaqet edhe në shumë skulptura bronzi dhe qeramikë të pikturuar dhe në piktura të tjera të varrit gjithmonë në Tarqinia.

Njëri prej meshkujve ka një fustan të shkurtër, një kapelë të theksuar, dhe një mjekër të gjatë, pas tij duket qartë shkruar emri tij:  ΦΕΡΣΥ (ose ΘΕΡΣΥ)

Me një gjarmë të gjatë ai mban një qen që po sulmon njeriun tjetër të mbuluar vetëm nga një pëlhurë e butë në pëllëmbë. Ky njeri tjetër është i armatosur me një kamë, por në kokë ka një qese duke i penguar fushëpamjen, ndërsa gjarma e qenit është duke u ngatërruar rreth trupit të viktimës i cili është duke u përpjekur për të mbrojtur veten verbërisht ndërsa qeni sulmon atë.

Gjuhëtarë studiues të ndryshëm janë në pyetje se çfarë do të thotë emri: “ΦΕΡΣΥ”: madje shpeshhere duke e përafruar këtë emër me atë të Persephone. (?)

Ndërsa studiuesit greek e barazojnë këtë emër: ΦΕΡΣΥ = PERSON ???

Kur dimë se në asnjë rast të vetëm shkronja  ‘F’ nuk jep Φ = P.  Në fakt ndodh e kundërta: B = Ph = F / Φ

Qeni është një kafshë që shpesh në mitologjitë e shumë kombeve është shok i shpirtrave të të vdekurve në botën e të vdekurve, ose ai është kujdestari: Cerberus.

Pranohet zyrtarisht se gjuha shqipe si një degë e veçantë e gjuhëve IE është një ndër gjuhët më të lashta – e ndërkohë gjithë studimet e kryera  nga po këta studiues mbi deshifrime të ndryshme të mbishkrimeve në gjithë rajonin “pellazgjik” – nuk marin guximin ti krahasojnë me gjuhën e lashte shqipe.

Pra çfarë na ofron gjuha shqipe në këtë rast?

Lexuam se personi që mban të lidhur viktimën  (të dënuarin) quhet:

ΦΕΡΣΥ, në gjuhën shqipe dhe më gjerë, ende sot kemi barazvlerën midis shkronjave: F = Th, (Φ = Θ) një temë kjo e trajtuar dhe nga studiuesi i mirnjohur Altin Kocaqi, psh kemi: më fa = më tha,  me foli, i fola, i thashë.

E pra  ΦΕΡΣΥ është Ferrsi (Therrsi) – feri dhe jo parajsa.

Gjithësesi tek gjuha shqipe gjejmë:

 FERR m.

Sipas përfytyrimeve fetare: Vend ku mendohet se shpirtrat e të vdekurve mundohen e vuajnë për mëkatet që kanë bërë në të gjallë; skëterrë. Ferri dhe parajsa. Mundimet e ferrit. Si në ferr. Etj.

A nuk është ky “ΦΕΡΣΥ” – FER‘-si – në ikonë i pikturuar që po shpije drejt vdekjes në “terr” të dënuarin personin tjetër të lidhur, duke u sulmuar edhe nga qeni i tij i zi.

Veç kësaj tek gjuha shqipe nga fjala; “Ferr” kuptojmë të kundërtën e fjalës Parajsë = Dritë, pra: Ferri = Terri, i errët i terrët, i Zi, ashtu si vet figura e “ΦΕΡΣΥ” në këtë pikturë me mbishkrim etrusk.

Në gjuhën shqipe gjejmë sinonime apo fjalë të shumta të cilat rrjedhin nga i njëjti burim pikërisht nga fjala shqipe “i Err-ët” – Errësirë.

Jo pa qëllim bëjmë një krahasim edhe me gjuhë të tjera pasi nga kjo fjalë nga më të parat lindur, formohen, pambarim mijra fjalë, sinonime dhe zhvillime semantike të saj tek të gjitha gjuhët e tjera IE.

Vet emri “Etrusk” – i cili në anagramë jep fjalë “Skure’” do të thotë “i errët” ashtu si në gjuhën e sotme italiane, pra “ezmerë” popull ky me prejardhje nga Toska – toskët e jugut të shqipërisë apo Toskana ende ne Itali, në gjuhën shqipe vendet e thella dhe të errëta ndryshe quhen “Skuta“, fjalë kjo e cila gjendet edhe tek greqishtja Skotini; skotádi = i errët – (Σκοτεινη) dhe serish lexojmë SkotTosk

Pra Etrusk do të thotë  Skurrë; Etër – zotër të  detit: Etr/us-k, ku shkrimet e mbishkrimet e tyre  të shumta sapo vjen dhe të gjitha po na dalin shqip.

Mili Butka @ Gjuha Shqipe

*Aleksander Hasanas*

Korçë më: 31/5/2017

————————————————————————————————————————–

Tarquinia (italisht: [tarkëiːnja]), dikur “Corito” i përmendur në burimet romake, është një qytet i vjetër në krahinën e Viterbo, Lazio, Itali i njohur kryesisht për varret e tij të shquara dhe unike etruske në necropoli apo varrezat e përhapura, për të cilat është dhënë Statusi i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Në 1922 ajo u riemërua sipas qytetit të lashtë të Tarquinii (romake) ose Tarch (u) nga (etrusk)

Gjetjet arkeologjike dëshmojnë se Tarchuna ishte një nga qendrat më të vjetra etruskase që i eklipsonin fqinjët e saj shumë mirë para ardhjes së shënimeve të shkruara. Thuhet se ka qenë tashmë një qytet i lulëzuar kur Ushtria e Korintit solli punëtorë grekë.

Necropoli i Tarquinia, i njohur edhe si Monterozzi, përmban  6000 varre të prera në shkëmb. Është i famshëm për 200 varret e saj të pikturuara, më të hershme të cilat datojnë që nga shekulli i VII para Krishtit./etimologji.com