* * *

Përkthyer nga Urim Nerguti

Mbi rrugën e Jiquilpan, të rrethuar me drurë të mëdhenj, hipur mbi kurrizin e një lope, plaku Esteban çon tufën për të mjelë. Ai është përkulur aty që karkalecat të mos i kërcejnë në fytyrë. I dëbon mushkonjat me kapele dhe, herë pas here, nga goja pa dhëmbë, përpiqet t’iu vërshëllejë lopëve, që të mos hutohen. Ato ecin duke u përtypur, spërkaten me vesë në bar. Dita fillon të ngrihet. Plaku Esteban dëgjon këmbanat e agimit në Shën Gabriel, ul këmbën në tokë, bie në gjunjë dhe qëndron me krahët në kryq.
Një hutë kukëzon në zgavrën e një peme, atëherë ai ngjitet mbi shpinën e lopës, heq këmishën që era ta marrë me vete frikën që e ka mbërthyer, dhe ndjek udhën e tij.
« Një, dy, dhjetë », ai numëron lopët kur kalojnë gardhin në hyrje të fshatit. Ndal njërën për veshi, dhe i thotë duke u ngërdheshur : « Do të ta heqim viçin, Kuqane. Qaj, po deshe ; por sot është dita e fundit që do ta shohësh viçin tënd. » Lopa e vështron me syrin e saj të qetë, çlirohet me një goditje bishti dhe ecën përpara.
Dëgjohet këmbana e fundit e lutjes së mëngjesit.
Nuk dihet nëse dallëndyshet vijnë nga Jiquilpan apo nëse dalin nga Shën Gabriel ; ajo çka dihet, është se ato ikin, rikthehen duke bërë lakeleqe dhe lagin gushën në llucën e llakave të ujit pa e ndërprerë fluturimin ; ca prej tyre mbajnë diçka në sqep, kapin pak baltë me majat e puplave të bishtit dhe largohen, lënë udhën, shkojnë të humbasin në hije, në horizont.
Retë tani janë përsipër maleve, aq larg sa duken si njolla gri të qepura pas shpateve të majave blu.
Plaku Esteban vështron të kalojnë në qiell gjarpërushe ngjyrash, të kuqe, të portokallta, të verdha. Yjet zbehen. Xixëllimat e fundit shuhen dhe ndërkohë dielli ia beh duke shtruar kristale qelqi mbi majat e fijeve të barit.

« E kisha kërthizën akull, ngaqë të zbuluar në ajër, ja kështu. Nuk më kujtohet më përse. Kam mbërritur tek hyrja e kurtit dhe nuk ma kanë hapur. Guri me të cilin i rashë derës është thyer, por askush ska dalë. Atëherë kam menduar se don Justo, punëdhënësi im, flinte ende. Nuk iu kam thënë asgjë lopëve, nuk iu kam shpjeguar asgjë ; jam larguar ngadalë, që të mos më ndjekin nga pas. Kam kërkuar vendin ku muri është më i ulët, dhe aty jam kacavjerrë, për të rënë në anën tjetër mes viçave. Dhe isha aty, duke i hequr llozin derës, kur kam parë don Juston tek dilte nga papafingoja me zonjushë Margaritën e fjetur në krahë dhe tek përshkonte kurtin ; por ai nuk më ka parë. Jam fshehur duke u palosur për muri që të mos më shohë, dhe është e sigurtë që nuk më ka parë. Të paktën, kështu kam besuar. »
Plaku Esteban i ka futur lopët, një nga një, për t’i mjelë. Ka lënë për në fund atë që do t’ia merrnin viçin, dhe ajo ka zënë të pëllasë pa mundur të ndalet më, derisa atij i ka ardhur keq dhe e ka lënë të hyjë. « Eshtë hera e fundit, i ka thënë asaj, kështu që shikoje mirë dhe lëpije mirë ; shikoje njëlloj sikur do të vdesë. Së shpejti do të ndërzehesh dhe ti je ende e dashuruar me atë demin e madh. » Dhe atij, i ka thënë : « Kënaqu mirë ti, sepse tani thithkat nuk janë më të tuat ; do ta shohësh sa i butë është ky qumësht, siç për një të vogël në gji. » Por i ka dhënë një shkelm kur e ka parë duke thithur të katër thithkat. « Do të t’i thyej nofullat, kafshë e keqe. »

« Dhe do t’ia kisha bërë turinjtë petë, por punëdhënësi, don Justo, ia ka behur në atë çast dhe më ka shkelmuar mua, për të më qetësuar. Më ka dhënë ca shqelma aq të fortë sa kam ndenjur i trullosur mes gurëve, me kockat që kërcisnin, aq shumë më kishin dalë vendit. Më kujtohet se kam vuajtur tërë ditën e lume, pa mundur të lëviz, për shkak të enjtjes që më është bërë pastaj dhe dhimbjes së madhe që e ndjej ende.

Fragment nga " Ne Agim" i Juan Rulfo