Novela e Shahut (Fragment)

23 September, 2009 21:01:00

Font size:

Gjithë jetën time më kanë ngjallur interes monomanët të cilët i sundon ideja e një pasioni të  vetëm se, sa më të kufizuar të jenë njerëzit aq më tepër i afrohen infinitit.

Stefan Cvajg

...

Për fat të mirë kujdestari i burgut nuk e vuri re qëndrimin tim jo të zakonshëm. Mbase atij iu duk e natyrshme që një njeri, i cili ka ndenjur dy orë më këmbë, kërkon të mbështetet pas murit. Më në fund i isha afruar fare kapotës e që të kisha mundësi ta çikja pa rënë në sy, i kisha venë duart prapa. E preka xhepin dhe u binda se aty brenda ishte me të vërtetë diçka në trajtë katërkëndëshe, që epej e kërciste lehtë; një libër. Një libër! Befas më shkrepi një mendim: "Vidhe librin. Po ta bësh dot, do ta fshehësh në qelinë tënde e pastaj do të mund të lexosh, të lexosh e prapë të lexosh!" Sapo më erdhi ky mendim, filloi të veprojë si një helm në qenien time. Veshët më buçisnin, zemra më rrihte fort, duart i kisha si të ngrira dhe nuk lëviznin. Pasi kaloi dehja dhe e mblodha veten, u afrova edhe më tepër te kapota, por me marifet që të mos bija në sy; duke ia ngulur sytë kujdestarit të burgut e duke i mbajtur duart fshehur po e nxirrja librin nga xhepi. Po e ngrija më lart, më lart... pastaj e kapa dhe e hoqa me kujdes e me ngadalë; befas, libri me format të vogël u gjend në duart e mia.

Vetëm atë çast u tremba për çka bëra. Por ishte e pamundur ta ktheja përsëri. Duke mbajtur duart prapa e futa librin nën pantallona, në vendin ku është brezi, pastaj dalëngadalë e ngrita gjer te kofsha; tani do ta mbaja dorën atje e do të ecja me hap ushtarak. Duhej të bëja provën e parë. U largova dy - tre hapa nga kremastari. Shumë mirë! Duke e shtrënguar brezin mund ta mbaja librin me vete.

Pastaj filluan hetimet. Këtë radhë duhej të bëja përpjekje më tepër se herët e tjera; duke iu përgjigjur pyetjeve duhej të përqendroja forcat e mia që ta shtrëngoja librin. Për fat të mirë, kësaj here hetimet nuk zgjatën shumë dhe unë munda ta çoja librin me sukses në dhomën time. Nuk dua t'ju mërzis me hollësi të tepruara; do t'ju them vetëm se tek po kthehesha duke kaluar përmes korridorit, arriti një çast kritik: libri më shkau nën rrip dhe m'u desh të shtiresha sikur më mbyti kolla që të fitoja kohë e të mund ta shtyja librin përsëri gjer te brezi. Oh ç'lumturi që ndjeva kur u ktheva në ferrin tim bashkë me librin. Isha vetëm si më parë, por njëkohësisht nuk isha vetëm fill!

Ju kujtoni patjetër se unë e hapa librin menjëherë, e kundrova dhe e lexova? Jo, aspak! Para së gjithash unë doja të shijoja gëzimin duke ditur se kisha me vete një libër, të gudulisja nervat e mia duke menduar se ç'libër ishte ky që kisha vjedhur. Do të dëshiroja që të ishte shtypur me gërma shumë të imta e afër njëra - tjetrës dhe libri të kish shumë fjalë dhe shumë faqe që të mund të lexoja një kohë sa më të gjatë. Ëndërroja që libri të ishte i vështirë që ta lexoja me vëmendje të madhe, ose të përmbante poezi që t'i mësoja përmendsh. Oh, sikur të ishte Homeri ose Gëtja! (ëndërrova gjëra të mëdha.) Më në fund nuk durova më se më brente kureshtja. U shtriva në krevat që të mos i zgjoja dyshim kujdestarit të burgut, në rast se hapte derën papritur.

Kur i hodha librit vështrimin e parë ndjeva dëshpërim dhe u pezmatova aq sa s'bëhet. Ky libër, të cilin e kisha vjedhur me rrezik të madh e që prisja ta lexoja me padurim, nuk ishte tjetër veçse një tekst shahu që përmbante njëqind e pesëdhjetë lojëra të zhvilluara nga shahistët më të përmendur. Po të mos isha i mbyllur brenda katër mureve do të më kapte zemërimi e do ta kisha hedhur librin nga dritarja. Se ç'dobi do të kisha prej këtij teksti që përmbante dokrra? Kur isha në gjimnaz, si më të shumtët e nxënësve edhe unë kohën e lirë e kaloja duke luajtur shah. Po ç'mund të më vlente kjo lojë e paraqitur në teori.

Nuk mund të luash shah pa partner, pa fushë shahu, pa gurë. E shfletova librin i pezmatuar, me shpresë se mos gjeja diçka për të lexuar, ndonjë parathënie ose ndonjë shpjegim; por nuk gjeta asgjë përveç tabelash me katrorthe të dysta dhe shenjave që më dukeshin të pakuptueshme: "a2" - A3, Sfl - g3 e të tjera. Të gjitha këto m'u dukën formula algjebrike të cilat nuk i zgjidhja dot. Por pak nga pak e kuptova se gërmat a, b, c shënonin rreshtat vertikale dhe shifrat 1, gjer më 8 tregonin horizontalet, caktonin edhe vendin, për çdo gur. Kjo do të thotë se këto diagrame grafike diç mund të flisnin.

Unë mendova:

- Mbase do të kem mundësi të formoj në qelinë time një lloj fushe shahu dhe do të përpiqem t'i përtërij këto lojëra. Çarçafi m'u duk me katrorthe dhe sikur ishte një dhuratë qiellore. E palosa me mjeshtëri çarçafin e m'u bë sikur pashë një fushë të ndarë në gjashtëdhjetë e katër katrorthe. E grisa faqen e parë dhe librin e fsheha nën dyshek. Pastaj, me tulin e bukës që e hiqja nga goja zura të ngjizja mbretin, mbretëreshën dhe figurat e tjera të shahut, të cilat morën trajtë qesharake, e më në fund, pasi kapërceva vështirësi të mëdha munda të formoja mbi çarçafin me katrorthe pozicionet që ishin shënuar në këtë libër. Po kur bëra provë të luaja një "lojë" të tërë nuk pata sukses me ato figurat qesharake prej tuli, gjysmat e të cilave i mbulova me pluhur që të dalloheshin nga të tjerat. Ditët e para nuk ia dola dot mbanë, në vend të lojës u bë një rrëmujë: m'u desh ta filloja lojën nga e para, pesë, dhjetë, njëzet herë. Po kush kishte më shumë kohë të lirë se unë skllavi që jetonte në zbrazëtirë? Kush, mund të kishte dëshirë dhe durim aq të madh?

...

Përkthyer nga Klio Evangjeli