Drite Hëne

Përkthyer nga Dea J Klosi

Zonja Julie Roubère priste motrën e saj të madhe, Zonjën Henriette Létoré, e cila rikthehej nga një udhëtim në Zvicër.

Çifti Létoré ishte nisur që prej afro pesë javësh. Zonja  Henriette e kishte lënë të shoqin të kthehej vetëm në pronën e tyre të Calvados, ku e thërrisnin interesat dhe po vinte të kalonte pak ditë në Paris, tek e motra.

Mbrëmja po binte. Në sallonin e vogël borgjez, të errësuar nga muzgu, Zonja Roubère lexonte, e shpërqëndruar, me sytë që ngriheshin pas zhurmës më të vogël.

Më në fund zilja ra dhe në derë u shfaq e motra, e mbështjellë në rroba të mëdha rruge. Dhe përnjëherë, ende pa e njohur njëra-tjetrën, ato u përqafuan dhunshëm, duke u ndalur pak për të filluar përsëri.

Pastaj ato folën, duke pyetur për shëndetin, familjen dhe mijëra gjëra të tjera, duke biseduar me fjalë të ngutura, të ndërprera, duke i kaluar shpejt e shpejt, ndërsa Zonja  Henriette hiqte shaminë dhe kapelen e saj.

Nata kishte rënë. Zonja  Roubère i ra zilkës për të pasur një llampë dhe sapo i erdhi drita, ajo vështroi të motrën, e gatshme për t’iu rihedhur në qafë. Por ajo mbeti e shtangur, e shushatur, pa zë. Mbi tëmtha, Zonja  Létoré kishte dy cullufe të mëdha flokësh të thinjur. E tërë pjesa tjetër e kokës ishte e errët dhe e shndritshme ; por aty, vetëm aty, në të dyja anët, shtriheshin një si dy rrëke të argjendta, që humbisnin përnjëherë në masën e errët të krehjes. E megjithatë, ajo ishte ende njëzet e katër vjeçe dhe kjo i kishte ardhur kaq papritur që prej nisjes së saj për Zvicër. E palëvizshme, Zonja  Roubère e vështronte e shastisur, e gatshme për të qarë, njëlloj sikur mbi të motrën e saj të kishte rënë një fatkeqësi e mistershme dhe e tmerrshme  dhe ajo pyeti :

- Ç’të ka ndodhur, Henriette ?

Duke përvijuar një buzëqeshje të trishtë, një buzëqeshje të sëmurë, tjetra u përgjigj :

- Asgjë s’më ka ndodhur, të siguroj. Po shikon flokët e mi të bardhë ?

Por Zonja  Roubère e kapi fort nga supet dhe duke e hulumtuar me vështrim, përsëriti :

- Çfarë ke ? Më thuaj çfarë ke kështu. Dhe do ta marr vesh nëse gënjen.

Ato qëndruan ballë për ballë  dhe Zonja  Henriette, që po bëhej dyllë e verdhë, kishte ca lotë në cepet e syve të ulur :

Motra përsëriti :

- Ç’të ka ndodhur ? Çfarë ke ? Përgjigjmu ?

- Kam… kam një të dashur.

Dhe, duke lëshuar ballin mbi supin e motrës së madhe, ajo shpërtheu në lotë.

Pastaj, kur u qetësua disi, kur ngulçet e gjoksit të saj u zbutën, ajo zuri të flasë papritur, siç për ta flakur sekretin jashtë saj, për ta përcjellë këtë dhimbje në një zemër mike.

Atëherë, duke u mbajtur për duarsh që ato i shtrëngonin, të dy gratë shkuan të fundosen mbi një kanape në fundin e errët të sallonit, dhe më e reja, duke kaluar krahun në qafën e së madhes, duke e afruar pranë zemrës, dëgjoi.

- Oh ! Nuk kam shfajësim ; nuk di ç’po ndodh me mua, jam çmendur. Kujdes, motër e vogël, kujdes, bëj kujdes për veten ; ah, sikur ta dije sa të dobëta jemi, sa shpejt lëshohemi, sa shpejt rrëzohemi ! Duhet një hiçmosgjë, aq pak, aq pak, një zbutje shpirti, një nga ato melankolitë e papritura që ju kalojnë nëpër shpirt, një nga ato nevojat tona, që i kemi të gjitha, në ca çaste, për të hapur krahët, për të dashur dhe përqafuar.

Ti e njeh burrin tim dhe ti e di që e dua ; por ai është i pjekur dhe i arsyeshëm, dhe nuk kupton asgjë nga drithërimat e buta të një zemre gruaje. Ai është gjithmonë, gjithmonë i njëjti, gjithmonë i mirë, gjithmonë i buzëqeshur, gjithmonë i dhembshur, gjithmonë i përkryer. Oh ! Sa do të kisha dashur nganjëherë që të më mbërthente befas në krahët e tij, që të më përqafonte me ato puthjet e ngadalta dhe të ëmbla që mpleksin dy qenie, që janë si konfidenca të heshtura ; sa do të kisha dashur që ai të kishte rrëmbime, dobësira gjithashtu, nevojë për mua, për përkëdheljet e mia, për lotët e mi !

E tërë kjo është e marrë, por kështu jemi ne, ç’të bëjmë tjetër ?

E megjithatë, nuk do të më kishte shkuar kurrë ndërmend ta tradhtoj. Sot, kjo është bërë, pa dashuri, pa arsye, pa asgjë ; veçse,  ngaqë një natë, mbi Liqenin e Lucernës, kishte hënë të plotë.

Që prej një muaji që ne udhëtonim së bashku, im shoq, me shpërfilljen e tij të qetë, m’i priste shkurt hovet, m’i shuante ngazëllimet. Ndërsa zbrisnim brinjët nën diellin në lindje, me trokthin e katër kuajve të karrocës dhe kur shihnim, në brymën e tejdukshme të mëngjesit, lugina të gjata, pyje, lumenj, fshatra, unë përplasja duart, e magjepsur dhe i thoja : “Sa bukur, miku im, sa bukur, më përqafo pra !”, e ai më përgjigjej, me një buzëqeshje dashamirëse dhe të ftohtë, duke ngritur paksa shpatullat : “Nuk është një arsye për t’ju përqafuar, thjeshtë ngaqë të pëlqen peizazhi.”

Dhe kjo më ftohte deri në zemër. Megjithatë, më duket se kur dashurojmë dikë, do të duhej të kishim gjithmonë dëshirë për t’u dashur ende më shumë, në prani peizazhesh mallëngjyes.

E kështu, kisha brenda meje ca vlime poezie, që ai i pengonte dukshëm, të derdheshin. Si të të them ? Isha pak a shumë si një kazan valë i mbyllur hermetikisht.

Një mbrëmje (ne ishim që prej katër ditësh në një hotel të Fluelen), Roberti, disi me dhimbje koke nga migrena, u ngjit të shtrihet menjëherë pas darkës dhe unë dola të shëtis fare e vetme, në breg të Liqenit.

Bënte një natë përrallore. Hëna e rrumbullakët shtrihej në mes të qiellit ; malet e larta, me dëborën e tyre, dukeshin me kapuçë të argjendtë dhe uji, vezullues, kishte drithërima të vogla të shndritshme. Ajri ishte i butë, një nga ato vakësitë depërtuese që na bëjnë të buta, që na mallëngjejnë pa shkak. Po sa i ndjeshëm dhe drithërues është shpirti në ato çaste ! Sa shpejt rrëqethet dhe sa me forcë ndjen !

U ula mbi bar dhe vështrova këtë liqen melankolik dhe joshës dhe brenda meje, ndodhte diçka e çuditshme : më vinte një nevojë e pangopshme për dashuri, një revoltë kundër kotësisë së trishtë të jetës sime. Si kështu, nuk do të shkoja unë kurrë në krahët e një burri të dashur, përgjatë një bregu të larë nga dritë e hënës ? A nuk do t’i ndjeja pra kurrë ato puthje të thella, të mrekullueshme dhe të ndezura, që i shkëmbejmë në ato netët e buta, të cilat Krijuesi duket t’i ketë bërë vetëm për dashuri ? A nuk do të isha kurrë e mbërthyer ethshëm në krahë të dashuruar, në hijet e kthjellta të një mbrëmje vere ?

Dhe zura të qaj si një e çmendur.

Dëgjova një zhurmë pas meje. Një burrë ishte në këmbë dhe më vështronte. Kur ktheva kokën, ai më kishte njohur dhe bëri përpara :

- Po qani, Zonjë ?

Ishte një avokat i ri, që udhëtonte me të ëmën dhe që ne e kishim takuar disa herë. Sytë e tij më kishin ndjekur shpesh.

Isha aq e tronditur saqë nuk dija ç’të përgjigjem, ç’të mendoj. U ngrita dhe thashë se nuk ndihem mirë.

Ai zuri të ecë pranë meje, në një mënyrë të natyrshme dhe të respektueshme, si dhe më foli për udhëtimin tonë. Gjithçka që kisha ndjerë, ai e thoshte me fjalë ; gjithçka që më bënte të drithërohesha, ai e kuptonte si unë, më mirë se unë. Dhe befas ai më recitoi ca vargje, ca vargje nga Musset. Po mbytesha, e kapur nga një emocion i pashpjegueshëm. Më dukej se vetë malet, liqeni, drita e hënës, këndonin gjëra pashlyeshmërisht të buta...

Dhe kjo u bë nuk e di sesi, nuk e di pse, në një lloj lajthitje…

Sa për atë…, e kam parë vetëm të nesërmen, në çastin e nisjes.

Më ka dhënë kartën e vet !...

Dhe Zonja  Létoré, duke u shkrehur në krahët e së motrës, lëshonte rënkime, pothuaj klithma.

Atëherë, Zonja  Roubère, e vetëmbledhur, e rëndë, shqiptoi krejt butësisht :

- E sheh, motër e madhe, shpesh nuk është një burrë ai që ne duam, por vetë dashuria. Dhe atë mbrëmje, ishte drita e hënës, pra, i dashuri yt i vërtetë.

© Dea J Klosi, në Shqip

Guy de Maupassant