Bagëti e Bujqësia

Nga Naim Frashëri

O malet' e Shqipërisë e ju o lisat' e gjatë!

Fushat e gjëra me lule, q'u kam ndër mënt dit' e natë!

Ju bregore bukuroshe e ju lumenjt' e kulluar!

Çuka, kodra, brinja, gërxhe dhe pylle të gjelbëruar!

Do të këndonj bagëtinë që mbani ju e ushqeni,

O vendëthit e bekuar, ju mëndjen ma dëfreni.

Ti Shqipëri, më ep nderë, më ep emrin shqipëtar,

Zëmrën ti ma gatove plot me dëshirë dhe me zjarr.

Shqipëri, o mëma ime, ndonëse jam i mërguar, 

Dashurinë tënde kurrë zemëra s'e ka harruar.

Kur dëgjon zëthin e s'ëmës qysh e le qengji kopenë,

Blegërin dy a tri herë edhe ikën e merr dhenë,

Edhe në i prefshin udhën njëzet a tridhjetë vetë,

E ta trëmbin, ajy s'kthehet, po shkon në mes si shigjetë,

Ashtu dhe zëmëra ime më le këtu tek jam mua,

Vjen me vrap e me dëshirë aty nër viset e tua.

Tek buron ujët e ftohtë edhe fryn veriu në verë,

Tek mbin lulja me gas shumë dhe me bukuri e m'erë,

Ku i fryn bariu xhurasë, tek kullosin bagëtija,

Ku mërzen cjapi me zile, atje i kam ment e mija.

Atje lint diell' i qeshur edhe hëna e gëzuar,

Fat' i bardh' e mirësija në atë vënt janë mbluar;

Nat'atje'shtë tjatrë natë edhe dita tjatër ditë,

Në pyjet' e gjelbëruar, atje rrinë perënditë.

Mendje! merr fushat e malet, jashtë, jashtë nga qyteti,

Nga brengat, nga thashethemet, nga rrëmuja, nga rrëmeti.

Tek këndon thëllëza me gas edhe zogu me dëshirë,

E qyqja duke qeshur, bilbili me ëmbëlsirë,

Tek hapetë trëndafili, atje ma ka ënda të jem,

Bashkë me shpest edhe unë t'ia thërres këngës e t'ia them;

Të shoh kedhërit' e shqerrat, deshtë, cjeptë, dhëntë, dhitë,

Qiellin' e sbukuruar, dhenë me lul'e me dritë.

Vashë bukurosh'e bariut! që vjen me llërë përveshur,

Me zemërë të dëfryer e me buzëzë të qeshur,

Me dy shqerëza ndër duar, të bukura si dhe vetë,

Në sythit tënt e shoh gazë, që s'e kam gjetur ndë jetë.

Dashi sysk e me këmborë, q'e ke manar, po të vjen pas,

Dhe qeni me bes' i larmë të ndjek me dëshir' e me gas.

Dashç Perëndinë, pa më thua, a mos na pe bagëtinë?

- Pash' atje pas më të gdhirë,... ja atje përtej tek vinë!

O! sa bukuri ka tufa! Sa gas bije bagëtija!

Vinë posi mblet' e plotë! I bekoftë Perëndija!

Nëpër shesh' e nër bregore janë përhapurë shqerrat,

E kecërit nëpër rripat dhe në gjethet e në ferrat;

Sa me vrap e me gas bredhin edhe lozin shok me shok,

Aty përhapenë me nxit aty mblidhenë prapë tok,

Edhe prapë tufë-tufë përhapenë duke bredhur,

Duke ikur me vrap shumë, duke lojtur, duke hedhur.

Nxitojn' e s'lodhenë kurrë edhe, kur i merr urija,

Secili futet në tufë, suletë ne mëm' e tija,

Posa gjen mëmën e dashur edhe me vrap i hyn në gji,

Rri më gjunjë dhe zë sisën e qumështin e ëmbël pi;

Pa e ëma me mall shumë, ndo dhi qoftë a ndo dele,

Bir' e vetëm e merr në gji me gas e me përkëdhele.

Sa të mirazë ke dhënë, Zot i math e i vërtetë!

E ç'nom të bekuar vure për çdo gjë q'është në jetë!

Sa më pëlqen blegërima, zër'i ëmbël' i bagëtisë,

Qëngji edhe kec'i bukur, që rri më gjunj' e pi sisë!

Përhapurë bagëtija nëpër sheshe, nëpër brinja,

Nër lajthi e nëpër dushnja, ndër murriza, në dëllinja;

Bijen zilet' e këmborët e fyelli e xhuraja,

Dheu bleron e gjelbërojnë fusha, male, brigje, maja,

Edhe gjithë gjë e gjallë ndjen në zemër një dëshirë,

Një gas t'ëmbël' e të shumë, o! sa bukur e sa mirë!

Pelën e ndjek mëz'i bukur, lopës i vete viçi pas,

Dellëndyshja punëtore bën folenë me të math gas,

Ogiçi ikën përpara, i bije tufës në ballë,

Me zemër të çelur shumë vete si trimi me pallë,

Zoqtë zënë këng' e valle dhe po kërcejn' e këndojnë,

E nëpër dega me lule si ëngjëllit fluturojnë,

Larashi ngrihet përpjetë, thua q'i shpie Perëndisë

Një lëvdatë të bekuar për gëzimt të gjithësisë,

Qielli sa ësht' i kthiellt e sa është sbukuruar!

E dielli sa ndrin bukur mbi lulet të lulëzuar!

Gjithë këto lule ç'janë, që u ngjallë menjëherë?

Ngaha qielli ke xbritur? Ver', o e bukura verë!

Çdo lulezë ka me vehte një emër e një fytyrë,

Një bukuri, një mirësi, një shtat, nj'erë e një ngjyrë,

Si dhe çdo dru e çdo pemë, edhe çdo bar e çdo fletë;

Sa është e bukur faq' e dheut! S'të zë syri gjë të metë.

Gjithë kjo bukuri vallë nga dheu të ketë mbleruar,

A me të matht të ti' Zoti pej parajs'e ka dërguar?

Veç një njeri shoh pa punë dhe të mjer' e të brengosur,

Të këputur, të mjeruar, të grisur e të rreckosur;

Lipën i gjori pa shpresë, se atje e pru përtimi,

S'i ka mbetur gas në zemrë, se s'i la vënt idhërimi.

Eshtë njeri, si dhe neve, po epini, o të pasur,

E mos e lini të urët dhe të mjer' e buzëplasur,

Se përtimn' e zi, q'e pruri të gjorën më këtë ditë,

Nuk' e dimë vet' e zgjodhi, apo ia dhanë Perënditë.

Edhe për një mizë, kur heq, i vjen keq njeriut të mirë,

Zëmëra s'thuhetë zëmrë me mos pasurë mëshirë.

Ah! edh' atje tej mbi udhë i duket i shkreti varri,

Rrethuar me lul'e me bar, një të gjori udhëtari,

Që ka vdekur i ri shumë e ka rarë lark shtëpisë,

Mërguar nga mëm' e motrë dhe pej gjithë njerëzisë;

Një zok i helmuar mi varrt i rri si mëmëzë dh'e qan,

Ndarë nga të gjithë shokët edhe zi për të mjerë mban.

Tomor! o mal i bekuar, fron i lartë, që rrij Zoti,

Pas fesë vjetrë që kishinë shqipëtarëtë qëmoti,

Dhe ti Mali-Plak i lartë, që me syt' e tu ke parë

Luftëra të mëdha shumë e punë që kanë ngjarë.

O malet' e Shqipërisë, që mbani kryet përpjetë,

Tëmerr e frikë përhapni, përpini qiejt e retë!

Të patundurë përjetë jini, pa, kur oshëtini,

Udhëtarit në zemër frikë të madhe i vini;

Keni shkëmbënj, gërxhe, lisa, lumënj dhe dëborë ndë gji,

Përsiprë lulez' e gjethe dhe brënda ergjënt e flori,

E ju fusha bukuroshe edhe të majm'e pëllore,

Ju sheshet e lulëzuar, ju bregore gjelbërore,

Q'u fali Zoti të mira, u mba me shumë pekule,

U dha bar e gjeth e veri, zoq e flutura e lule,

Zemërn' e varfërë time aty ndër ju e kam mbluar,

Tek buron nga gjithi juaj uj'i ftoht' e i kulluar;

Jam lark jush i dëshëruar edhe s'e duronj dot mallë,

Po s'e di si dua unë do t'u shoh një herë vallë?

Të paskësha vrapn' e veriut, të kisha krahë pëllumbi,

Nxitimn' e lumit me valë, q'ikën me vërtik si plumbi,

E të vija në gjit tuaj, nj' ujë të ftohtë të pinja,

Edhe nëpër ato hije një copë herë të rrinja,

Syt' e ballit t'i xbavitnja, zëmërënë ta dëfrenja,

Gazë, që paçë njëherë, prap' aty ndër ju ta gjenja.

Opopo! Kshu pse më vini përpara syve pa pushim,

O ditët' e djalërisë, o moj kohëz' e të rit tim?

O flutura krahëshkruar, që fluturon nëpër erë,

As merr dhe zëmrënë time me vehtezë dhe ma shpjerë

Nër malet të Shqipërisë, tek kullosën bagëtija,

Tek i fryn bariu xhurasë, tek më rrinë mënt' e mija,

Ku shkon me zile të madhe ogiçi përmes lajthisë,

Pa zjen e oshëtin mali ngaha zër'i bagëtisë;

Marrënë vrapn' e nxitojnë, derdhen në gjollë për kripë,

Dhëntë ndër shesh'e ndër brigje, dhitë në shkëmb e në rripë.

Bariu plak krabën në dorë edhe urdhëron të rinjtë,

E ata gjithë punojnë, ngriturë më bres përqinjtë;

Ca bëjnë vathën e shtrungën, ca ngrehin tëndën e stanë,

Kush sjell gjeth e karthj' e shkarpa, sicilido ndih më nj'anë;

Kush përvjel, kush qeth sheleknë, kush mjel dhitë, kush mjel dhëntë,

Njëri merr ushqen këlyshnë, jatëri përgëzon qëntë.

Stopani, bër'i zi sterrë, shikon bulmetn' e bekuar,

Tunt, bën gjalpë, djathë, gjizë edhe punon pa përtuar;

Udhëtar' e gjahëtorë, q'u bije udha ndër male,

U ep mish, qumësht, kos, dhallë, ajkë, djathë, bukëvale...

Kec'i mbeturë pa mëmë dhe i varfër' e i shkretë

Mënt mëmënë, që ka mbetur pa bir e pa gas në jetë.

Dëgjohet nga mez'i pyllit krism' e sëpatës s'druvarit,

E sharrësë që bën lëndë, edhe fyell'i shterparit.