Shqiptarët ndër shekuj

Nga Lirim Gashi

Shqiptarët janë fajtor, vetëm pse janë gjallë. Fajtor janë, vetëm pse kurrë në historinë e tyre nuk e sulmuan askënd, gjegjësisht vetëm pse nuk ushtruan asnjë herë dhunë të organizuar shtetërore kundër fqinjeve.

Fajtor janë, vetëm pse si popull autokton në këto treva humbën shumë kohë deri sa e kuptuan se atdheu pa shtet është një hapsirë e padefinuar, ku çdo ardhacak mund t'ua rrezikoj jetën, deri në momentin që pajtohen me kalimin në pronësi të tij të çdo gjëje që është e tyre.

Shqiptarët ngecin prapa fqinjeve, për aq kohë sa janë vonuar për t'a themeluar shtetin e tyre. As një milimetër më pak apo më shumë !

Ata ngecin prapa fqinjeve të tyre, në përpjestim të drejtë më kohën që e kanë shpenzuar për t'a kuptuar se pa shtet s'janë asgjë tjetër përpos një turmë njerëzish të humbur në kohë dhe hapsirë.

Të jesh i vetëdijshëm për gabimet dhe të metat tuaja, do të thotë të mësosh me zell nga çmimi i lartë që e ke paguar, edhe pse gjithmonë është më mirë që të mësosh nga gabimet e të tjerëve, e më së keqti është të mos mësosh fare.

E pasi që shqiptarët nuk mësuan as prej gabimeve të veta dhe as prej gabimeve të huaja, qasja e tyre ndaj rrethit, kohës dhe hapsirës u dëshmua jo vetëm si fatale dhe e dështuar, por edhe si e përgjakshme dhe tragjike për ta.

Dhe historia e tyre është aq e përgjakshme dhe tragjike, sepse kurrë nuk e preferuan që të jenë të zotët e shtetit të tyre si kolektiv, por vetëm të zotët e shtëpive të tyre si individualistë.

Të shtypur, të çmontuar, të shkelur, të dhunuar, të dëbuar dhe masakruar dhe prap se prapë nga shumë historianë me nam botëror të adhuruar dhe respektuar.

Shtrohet pyetja pse dhe si është kjo e mundur ?

Po populli shqiptar është i vetmi në Evropë që arriti jo vetëm t'i mbijetojë rrethanave të paimagjinueshme historike, por nga kjo pozitë e pamundur të gjejë edhe forcë për t'iu ndihmuar popujve të tjerë për të realizuar vepra të mëdha për ta, e të dëmshme për vetveten e tyre.

Për shqiptarin e rëndomtë gjithmonë ishte më e rëndësishme që të jet i pari në katund, prandaj kurrë nuk tentoi për t'u bërë i pari në qytet dhe në këtë mënyrë padashur qytetin i'a la në dorë ardhacakëve, por fatkeqësisht edhe atdheun.

Dhe pikërisht për këtë arsye shqiptarët vetëm në mërgim arriten vepra të mëdha, sepse shtet nuk patën kurrë në historinë e re përveç në kohën e Gjergj Kastriotit, ndërsa ardhacakët të cilëve ua dhuruan atdheun pa rezistencë e shfrytëzuan këtë dhuratë për t'ua bërë shah-mat !

Dhe pikërishtë këta ardhacakë i'a dolën jo vetëm që të themelojnë shtete në Gadishullin Ilirik, por edhe që t'i dëbojnë shqiptarët popullin e vetëm autokton në këto treva në margjinat historike të civilizimit dhe jo vetëm kaq, por edhe që t'ua shkelin në mënyrë multidimensionale dhe multidisciplinare dinjitetin.

Çfarë na thotë kjo ?

Ne edhe mëtutje si kolektiv lëvizim mentalisht me shpejtësinë e breshkës në kohë dhe hapsirë edhe pse individualisht jemi të shpejtë si rrufeja, sepse gjithmonë presim nga të tjerët që t'i zgjidhin problemet tona shoqërore dhe shtetërore. Mirëpo ne duhet t'a kemi të qartë se të tjerët do të bëjnë për ne vetëm aq sa do të bëjmë ne për vetveten . As një gram më pak ose më shumë.

Por, kështu siç qëndrojnë gjërat, shqiptarët e vetëm që e thejnë kokën për popullin dhe shtetin pikërisht aq sa duhet dhe ashtu si duhet janë ata që nuk janë pjesë e politikës aktive në kuptimin profesional dhe rrallë aty këtu ndonjë politikan që i ka mbetur besnik idealeve të rinisë.

Prognozë e dobët për të ardhmën është kjo, por çdo gjë do t'a bëhet mirë kur të vetëdijësohet populli. Mirëpo shtrohet pyetja : në cilin shekull do të ndodh kjo mrekulli ?

Koha është për ndryshime rrënjësore, duke filluar prej ngritjes së përkushtimit dhe pasionit ndaj punës që e bëjmë e deri te ngritja e mardhënieve ndërnjerëzore në një nivel cilësor që bazohet në sinqeritet dhe afërsi pa dallim nga përkatësia etnike, religjioze, klasore, gjinore, gjenetike apo racore.

Sepse, vetëm si një shoqëri e emancipuar, e rifreskuar, humane dhe e shkundur prej të gjitha paragjykimeve mund t'i arrijmë rezultate e dëshiruara në çdo lëmi.

E deri në atë çast unë do të vazhdoj së përqafuari fjalinë më domethënëse që e ka shqiptuar nënë Tereza e shenjtë në jetën e saj dhe e cila rezulton përafërsisht me këtë mesazh :

Tek kur i'a del që t'a bësh bashkëbiseduesin më të lumtur pas bisedës me ty, se sa që ishte para bisedës me ty, mund të jesh i sigurtë që e kë bërë një hap të madh drejtë kuptimit të jetës !

Piše : Lirim Gashi

Albanci su krivi samo za to što su živi. Krivi su za to što nikada u svojoj povijesti nikoga nisu napali, to jest za to što nikada nisu izvršili državnu odnosno vojnu agresiju nad susjedima.

Krivi su za to što kao starosjedeoci na ovim prostorima nisu bili uopće svjesni da je domovina bez države jedno beskrajno prostranstvo gdje svaki došljak može da im ugrozi život do iznemoglosti sve dok ne pristanu da bude njegovo sve što je njihovo.

Albanci zaostaju u usporedbi sa susjedima samo onoliko koliko su zakašnjeli sa formiranjem svoje vlastite države, ni milimetar manje ili više.

Oni zaostaju u usporedbi sa došljacima samo onoliko koliko im je trebalo vremena da shvaćaju da su bez države masa izgubljenih ljudi i žena u prostoru i vremenu.

Biti svjestan svojih mana i grešaka znači marljivo učiti od prevelike cijene koju si platio, i ako se uvijek više isplati učiti od tuđih grešaka. Ali najmanje se isplati ne učiti uopće.

A pošto Albanci nisu učili ni od svojih a ni od tuđih grešaka takav pristup prema okruženju, prostoru i vremenu je bio po njih ne samo koban i poguban, nego i krvav i tragičan.

I upravo zbog toga je njihova prošlost tako krvava i tragična, jer nikad nisu htjeli da budu svoji u svojoj državi kao kolektiv, nasuprot samo svoji u svojim kućama kao pojedinci.

Pritisnuti, potisnuti, zgnječeni, zgaženi, obespravljeni a opet od mnogih povjesničara voljeni i uvaženi .

Mnogi se pitaju kako ide sve to zajedno?

Pa albanski narod je jedini u Evropi koji je uspio ne samo da opstane pod nezamislivim povjesnim uslovima, nego i da iz te nezamislive pozicije pomaže drugim narodima da ostvaruju nezamisliva dela.

Albancu je oduvijek bilo najvažnije da bude prvi u svom selu, i za to se nikad nije gurao da bude prvi i u svom gradu. Te upravo zbog toga je gradove prepustio došljacima i nažalost ne samo gradove nego i domovinu.

I za to Albanci su uspjeli samo u tuđini da ostvaruju velika dela, jer državu nisu imali osim za vrijeme Skenderbega a došljaci kojima su darovali domovinu iskoristili su taj dar da nad njima naprave dar mar.

I upravo ti došljaci su uspjeli ne samo da osnuju države u ilirskom poluotoku, nego i da potisnu Albance koji su jedini starosedeoci na ovim prostorima u marginama civilizacije i da zgaze njihovo dostojanstvo u multidimensionalnom i multidisciplinarnom smislu.

Šta nam to kaže?

Mi se i dalje krećemo umno brzinom kornjače po prostoru i vremenu i ako smo individualno brži od munje, jer stalno očekujemo od drugih da nam rješavaju društvene i državne probleme. Ali mi moramo znati da ti drugi razmišljaju o nama samo onoliko koliko mi razmišljamo o sebi, ni grama manje ili više.

A kako stvari stoje jedini Albanci koji razmišljaju o narodu i državi baš onoliko koliko treba i baš onako kako treba su oni koji nisu politički aktivni u profesionalnom smislu, i još po koji političar koji je ostao dosljedan idealima iz mladalačkih dana.

Loša je to prognoza za budućnost, ali sve će to narod pozlatiti kad počne da misli svojom glavom.

Samo pitanje je : u kom vijeku će se to desiti?

Vrijeme je za istinite promjene, počevši od veće predanosti prema poslu kojim se bavimo pa sve do iskrenijih i bliskijih odnosa sa ljudima koji nas okružuju bez obzira na etničku, religijsku, klasnu, rasnu, genetsku ili spolnu pripadnost.

Jer samo kao humano, emancipovano, osvježeno i od svih zabluda otrežnjeno društvo možemo da postižemo dobre rezultate u svim segmentima života.

Sve do tada ja ću nastaviti da ljubim najpoučniju riječenicu koju je izgovorila majka Tereza ikada i koja glasi otprilike ovako :

Tek kada uspijevaš nekoga činiti sretnijim nakon razgovora nego prije razgovora s tobom, možeš biti siguran da si napravio najveći korak prema smislu života.