Me syrin e vezhguesit

Nga Pjerin Thomai

 
Nga meraku udhetimit, u çuam ne 6 te mengjesit . Valixhet i kishm ber gati me perpara.U lam, vum kafet, gruaja kafen me xhezve dhe une qumshtin me kafen me kokrriza, si Nes kafe . Mbusha goten me uiski, dhe perpiqesha te kontrolloja ter emocionet e udhetimit qe na kap disa ore para saj .
 
- Edhe sot do pish – shtoj pakez e nevrikosur gruaja.
 
- Pak eshte - kontrolloja gjerat e fundit, per te mos harruar asgje.
 
- Po ç’e le ate pak - e kish fjalen ajo per ate pak uiski qe kish ngelur ne shishe .
 
I shpjegova se e beja per te par nese çuni qe do rrinte ne shtepi, do e ngacmonte apo jo. Dolem rreth ores 7:30. Para pallatit, nje pallat i vogel 3 katesh, takuam komshinjt e rinj, nje çift qe bashkjetonin. Ju tham se po ikim me pushime nje muaj dhe ata na than se kishin gjetur nje shtepi tjeter. U ndam, ata hipen ne makinen e tyre ne vazhduam ne kemb duke terhequr valixhet tona. Ishte hera e pare qe do shkonim ne aeroport me tren , pasi gjithmon kishim shkuar me makin, ngaqe shkonim si familje, ndersa kesaj here, une e gruaja. Vajza ishte nisur ca dit perpara, çuni kishte kap job- student per vere .
 
Mberritem ne stacionin e trenit me tramvaj , prem bileten dhe hypem. Ne aeroport ishim heret. JetairFly ishte nje zgjidhje per mijra emigrante te Belgjikes. Ne terminalin e ri, numri 12 ishte çekingu i saj. Te gjith rrinin ne rradhe. Kur u hap çekingu, 2 sportele, nje punojese e Jetairfly rrinte nga krahu i pasagjereve, per te kontrolluar fshehjen qe pasagjeret u benin çantave te dores, kilogramave te tepert. Si duket e kishin marre vesh qe shqiptaret merrnin me shume –gjithmon- kilo nga çe permbante rregullorja. U ndjeva pak ne tension, se perveç valixheve te medhaja, kisha çanten e shpines 7/8 kile dhe laptopin e goces, ndersa gruaja kish valixhen e vogel te dores 7/8 kg dhe çantan e dores po mbushur. Shyqyr qe dy valixhet e medhaja nuk e kaluan 21 + 23 kg. Per te voglat sikur dyshoj pak. I tham se peshon buka dhe ujti qe kemi marr me vete. Na tha qe ta hanim para se te hypnim ne avion. Me dha biletat se bashku me karten e identitetit, me uroj fluturim te mbare te cilen ia ktheva ne falenderim, dhe vazhduam rrugen per me tej, te gezuar qe nuk na hoqen kg, si disa qe e kishin kaluar masen me shume se normalja. Tek postblloku i policit, treguam karten e identitetit me bileten dhe drejt tek rrjeshtat e doganes. Megjithese aty punonin disa transportier dhe skanera, rradha ishte e gjate. Me dukej minuta ore. Por dhe aty kaluam pa probleme.
 
Per cudi avioni u nis 1 ore me vonese. Vendet ne avion i kishim, une ne njerin krahe e gruaja ne krahun tjeter, por te dy ne krahun e korridorit. Nuk ishim as 40 cm larg, aq sa ishte korridori i avionit. Shyqyr qe stjuardesat ishin elegante se po te ishin ndonje e shendoshe me vithe 60 cm, do kish probleme me ate korridor. Prane meje ishte nje çift belg flamang , nderkohe qe dhe ne krahun e e saj ishin ulur nje çift i ri belg. Ne stolat perpara ne kishim po belg, dhe me aq sa vura re, rreth 30% e pasagjereve ishin belgj. Cifti prane, meje po shkonin ne Burrel, pasi vajza e tyre martohej pas dy ditesh me nje shqiptar. Kjo ishte hera e trete qe po shkonin. I pyeta se si e shihnin Shqiperine dhe shqiptaret, ç’pershtypje kishin. Me treguan se dikur kur moren vesh se vajza a tyre ishte dashuruar me nje shqiptar (me kete qe po martohej ), kishin qare dhe ishin pezmatuar shume. Kishin patur pershtypjen se e kishin humbur vajzen, tek mafiozet, tek njerzit e eger, mirpo kur kishin guxuar te shkonin per her te pare ne Shqiperi , gjithe frike , ishin habitur me mikpritjen shqiptare. Tani shkonin ter qejf dhe i vetmi preokupim ishte biletat e shtrenjta qe i kishin prere tani ne vere, dhe koha e shkurter, nisja te premten dhe kthimi te henen, duke mos ju dhene mundesi te shkonin ne plazh. Ju shenova ne nje cope leter, emrat e 3-4 plazheve qe mendonin te vizitonin vitin tjeter, megjithese iu rekomandova se mund t‘ju vidheshin te nesermen (te shtunen) dasmorve e te shkoninn ne nje plazh me jodio aty afer, Patok. Ju duk diçka e bukur dhe aventurieske. Biles gruaja e tij, po e nxiste burrin, duke i thene se nuk ishin te detyruar te bllokoheshin 3 dite ne Burrel. Ju shpjegova se ne shqiptaret, jemi tolerante e miqesore me te huajt. Ne kete kohe kur ne po bisedonim lirshem, kur ata po ndiheshin te ngazellyer, kur te gjithe po bisedonin me njeri –tjetrin, sikur ishin ne pazarin Charleroit, pikerisht ne kete moment avioni filloi te lekundej sikur e tunde njeri, stolat filluan te dridheshin, vidat filluan te kercisnin, dukej si nje termet 9 ballesh, zerat pushuan, ndigjoheshin te dridhurat e stolave, dyshemes, dukej sikur avioni po keputej ne mes. Te gjithe me gjak te ngrire, menduan se kaq e pati. Kur avioni pas 3-4 minutash u qetsua. Piloti lajmeroi se kishte nje shtypje atmosferike.
 
Sapo zbritem ne Rinas, u ndje afshi i nxehte albanez, te cilet meterologet e quanin gabimisht, afrikan. Aty me taksi drejt e tek studioja ime, te cilen ne Shqiperi e quanin me fjale pellazge; gazoniere. Sahatin e ujtit e kishin marre ata te ujsjellesit dhe i kishin vene nje plumçe. Ate nate ashtu pa lare , flejtem gjume. Te nesermen direkt e te ujsjellesi , me çuan tek zyra/njesia e kontrollit. Nje grua a pashme dhe e kendshme, pasi pa ne kompjuter qe une i kisha paguar te gjitha detyrimet, me kerkoi te falur duke me thene se ishte bere nje gabim. I thashe se e di qe eshte bere gabim, pasi kisha ne dore librezen e ujtit dhe faturat e paguara, por un dua uje tani se nuk jam lare. Me tha qe te bleja nje sahat uji dhe u lidh me nje nga hidrauliket e ujsjellesit. I thashe qe pse ta bleja sahatin kur ata qe e kane hequr, te vijne perseri dhe ta vejne. Me tha se si rregull ishte qe ata e hiqnin sahatin dhe e lenin po aty ne çimento, ne dore te fatit. E kuptova qe kriza i kish bere shqiptaret e mij me ordiner seç kishin qene. Me numrin e telefonit te hidraulikut ne dore u nisa drejt plazhit, drejt dyqaneve te telefonave. Mbusha dy numra eagle, per vete dhe per gruan, dhe ne telefonin tjeter me dy karta (qe e kisha blere ne Antwerpen ) bleva dhe mbusha AMC dhe Vodafone. Keshtu eshte kur disa kusherinj e mij kishin numra me operator te ndryshem. Shyqyr qe çmimet e impulseve kishin rene dhe kompanite e celulareve kishin oferta. Hidrauliku u duk nga dreka, pa gjendjen, u nis me biçiklet drejt firmes se ujsjellesit dhe vec kur erdhi me nje sahat. Pagova 2mij lek = 15 euro afro dhe ujti vershoi ne banjo. Nuk kish kenaqesi me te madhe, sidomos per gruan.
 
Me Bradin (BradLand) e kishim lene te takoheshim, por s’po takoheshim dot, kur une ndodhesha ne Tirane, ai ndodhej ne Durres, e kur un ndodhesha ne Durres, ai ndodhej ne Tirane. Kisha ruajtur nje shishe konjak te vjeter, me shijen e konjakut te kohes se socializmit, kohe qe e urrenim dhe e kishim luftuar, konjak i kendshem dhe me nje arome te lehte vanilje, ku pija nga 1 gote te vockel per mengjez, mirpo nje dite para se te takoja Bradin, duke hapur deren e frigoriferit me vrull, me ra dhe u thye. Aroma e kendeshme u perhap ne ter dhomen duke me mbytur ter zemerimin qe me kapi. Me vone bleva konjak te kohes se kapitalizmit, kohe per te cilen enderronim, por nje konjak i dhjere, si shum pije dhe ushqime te kesaj kohe. Me ne fund u takuam. Po prisja tek stacioni i autobuzit afer ures se Dajlanit, kur me afrohet nje burre me i vjeter se mua, me kaskete.
 
- Bradi – e pyes me buzqeshje. Ai si duket se kuptoi fjale time, dhe foli:
 
-ç’kemi, me mban mend?
 
-Jo, s’po me kujtohesh – duke pare kasketen e tij, qe po me linte pershtypjen si ata sigurimsat e kohes se socializmit.
 
-Jam ai qe te montova sahatin parvjet, - nuk e di se per ke sahat foli, per ate te elektrikut a ujtit, se po shihja per makinen e Bradit. Nderkoh qe ai fliste, une po ndjeja siklet. I jepja nga nje pergjigje te shkurter, dhe per ta hequr qafe i thashe se mund te ulej tek nje lokal as 4-5 metra larg dhe te pinte nje kafe nga mua. Donte te ulej me mua, por i shpjegova se po pres nje shok, dhe e lame per noiher tjeter.
 
Bradi u duk pas nja dy minutash, me nje makine te rende. Ishte nje djale i kendshem, rreth te 40-tave. Megjithse kisha deshire ta çoja tek lokalet buze detit, e ta palloja me birre kriko 50-70 lekshe, u ulem tek nje lokal qe kish birra te huaja, 150-200 lekshe = 1.10 – 1.50 euro. Morem nga nje becks. Beme prezantimin, megjithese une njihesha nga libri, V.Q e i thash se per mua ti ngelesh Bradi. Kish nje pune te mire me nje rroge me te madhe se Presidenti e Kryeministri (te marre se bashku). Kish plaken semure me hipertension, dhe i shpjegova ta kuronte nepermjet sistemit te ushqimit dhe jo me ilaçe. Bradi ishte me teper nje njeri praktik dhe jo teorik si puna ime. Nuk merrte vesh nga asnje lloj teorie apo doktrine. Faqja e Peshkut, ishte per te nje argetim por edhe nje shkolle, ku ai mesonte gjera te reja. Nuk ishte ithtar i Buall Mavrise, sic i kishte dale nami, por i Shqiperise. Donte si gjith emigrantet, ta shihte Shqiperine mire e me mire.
 
Ne kohen kur sapo me ish nxehur e thare gurmazi per birre, Bradi donte te cohej. Nuk me la te pagoja.
 
-Dy birra – 300, kikirikat 50, 350 gjithesej- foli kamarierja, dhe Bradi i la 500lek = 3.70 euro.
 
- Mbaje kusurin – i buzeqeshi i emocionuar Bradi, duke i lene 1500 lek te vjetra bakshish.
 
Para se te hypte ne makine i thashe qe te takoheshim e te pinim kriko.
 
- Patjeter, se harruam te flasim per librin.
 
- Uu, po – u kujtova dhe une, - te me kishe dhene nje pershtypje a mendim.
 
- Patjeter, do lidhemi me telefon, do flasim dhe per librin , - u ndame, ai me makine e une i futa nja 3-4 kriko afer detit. Etja mu shua. Nje kriko kushtonte 50 leke-0,36 eurocent.
 
Pas 3-4 ditesh takova Petron. Ai punonte ne nje gazete, ishte nje nga kryesoret aty. Ishte me i vjeter se une, rob i mire, me tha se i kisha ardhur ne “shtepi” e donte te me qeraste. Biseduam per Peshkun, komentet e etj. I kerkova mos benim nje interviste, ku te flisnim dhe per librin, por ishte e pamundur, seç kishin ca rregulla.
 
Gushti bente nje vape te tmerrshme, gje qe te bente te ishe ca apatik, jo aktiv. Zjarret kishin marre dhene. Shteti yne i pjerdhur dhe qeveria jone e”dietes “, nuk kishin mjete te mjaftueshme per te fikur zjarre . Krimi per cudi ishte rritur. Ne plazh, ndigjoja se ishin vjedhur edhe makina te kosovarve apo shtepi te emigranteve, gje qe ndikonte per keq ne turizmin e Durrsit, ku nga viti ne vit kish renie. Nje nate po shetisja me komshiun tim, Cufen ne plazh, kur shohim nje çun qe vraponte perball nesh. Ai gati sa nuk u perplas me ne, kur pas nja 30sekondash u duk nje burre i vjeter qe therriste ; kapeni, me vodhi. Dhe i shkreti vraponte duke mbajtur doren ne zemer. Ne ngelem si te ngrire. Aty kuptuam se pse vraponte ashtu ai çuni. Policia dukej vetem tek rruga e makinave rralle me nje makine, tek ura e Dajlanit per kontroll dhe tek Kavaleshenca po per kontroll. Rruges se plazhit, per kembesor, nuk dukej fryme polici apo sekuriti. Per ruajtsit e detit a plazhit, qe me perpara ishin disa, kete vit s’pash. Si duket Bashkia i kish surprimuar, prandaj dhe kish mbytje ne det. Per nje moment mendova se mos kjo Bashki perfitonte nga obligacionet e vdekjes, por jo, jo vetem qe kryetari i bashkise flitej se ishte ishte nje njeri ordiner sic e tregonin, jo vetem qe per keto obligacione dinin vetem dy shqiptare , une dhe nje tjeter, por ne bursen e Tiranes nuk tregtoheshin dhe vleresoheshin keto obligacione dhe shum lloje te tjera obligacionesh.
 
Stacionet e autobuzit Durres-Plepa, kishin ngelur po ate te kohes se socializmit, nderkohe qe ne plazh duhej te ishin me afer. Ne vend te 3-4 stacioneve, duhej te ishin 5-6 stacione vetem per plazhin. Edhe ne kthim ishte po e njejta mizerje. Njerzit ne urban bertisnin shoferit, por jo, do respektohej stacioni i kohes se qepes. Kjo gje tregonte punen e dobet te bashkise se Durresit. Interesat e njerzve, te popullit ishin ne funksion te interesave te bashkise, nderkohe qe duhej te ishte e kunderta.
 
Ne Vlore vajta 1 dite , dhe e bera ne kembe nga fillimi i Vlores e deri tek Uji i Ftohte. Nga skela e deri te Uji i Ftohte, rruga ishte rregulluar, trotuari po ashtu. Ajo qe me beri pershtypje ishte Plazhi Publik, sa kaloje pak Skelen apo Portin, pa vajtur akoma te Uji i Ftohte. Ishte goxha plazh. Cmimet deri tek Uji i Ftohte ishin, qoftet 30 lek, birra kriko 50-60-70 lek. Picat njesoj si ne Durres, 250-300-400 leke, qe ne euro ishin; 1.80-2.20-2.90, byreqet po ashtu 30-50 leke = 0.22-0.36 cent. Doneri, hamburgeri e ushqimet e ketij lloji luhateshin nga 100-150 leke = 0.75-1.10 euro cent. Cmime te arsyeshme per europianet si puna ime qe hecin me cante shpine dhe eksplorojne vende te reja, dhe duan te shohin sa me shume, qofte edhe vendet ku kane shkelur me para. Turiste te ketij lloji, luhaten aty tek 50% qe nuk duan salltanete. Thjeshte, nje vend fjetje te lire, uje per tu lare, dhe ushqim jo te shtrenjte. Ne nje lokal luksoz afer Skeles, kafja me kushtoi 100lek, nderkoh qe ne nje lokal tjeter me tutje , matan stacionit te fundit, afer tunelit e buze detit, me kushtoi 50leke. Nderkoh qe dhe pamja qe e bukur, vila qeveritare (aq te perfolura) me ujtin kristal te detit. U kredha nja 5-10 minuta ne det. Ne kthim tek stacioni urbanit, po nje lokal buze detit, ku pronari kish punesuar studente ( job-student, gje e mire kjo ), 10 qofte, dy buk, 4 birra, me kushtuan 480 lek. Lashe 500 leke = 3.70 euro dhe mbeten te kenaqur te gjithe, kish lezet.
 
Rruget po permisoheshin, autostradat po shtroheshin, pikerisht sic kisha planifikuar une para shum vitesh (V.Q) , veç fatkeqesisht me borxhe, dhe jo sic kisha parashtruar une. Buall Mavrise sone, i kishin ngjitur nje nofke te re kohet e fundit; Rrugo-mania, per shkak se ai paraqitej ne çdo segment rrugor per prerje shiriti. Me guvernatorin B.Q. , ai e mbante mir, per shkak se Fullani i jepte nga nje kocke qeverise, aty tek 30-40 milion euro ne vit, nderkoh qe Bualli do te perfitonte nga mua rreth 300-400 milion ne vit per qeverin e tij, plus investime te tjera per infrastukturen.
 
Ne Shkoder nuk kisha qen asnjehere, po te perjashtojm nja 3 raste qe kisha kaluar me makine ne periferi te saj, kur vija nga Mali i Zi. Rruges vija re pika per shitjen e makinerive bujqesore, gje e mire kjo, por dukeshin si pika te vdekura. Kjo dallohej jo vetem nga qe nuk kish njeri, por edhe nga ndryshku qe kish zen disa prej tyre. Sapo autobuzi u fut ne shkoder, ne qender, dy polica e ndaluan. Si dukej nuk duhej te futej. E cuditshme qe, se sherbimi policor rrugor qe i vetmi njesi qe punonte. Kete gje e vura re ne te gjitha rruget qe pershkova. Kjo gje me la pershtypjen e funksionimit te shtetit, ne krahasim me organet, njesit e tjera te pushtetit qendror e lokal qe i kish zen pergjumja nga vapa.
 
Shkodra me pelqeu, kish hapsira, rruge ku s’kalonte asnje makine, me pak betonizem se Tirana, Vlora dhe Durrsi. Njerzit ishin njesoj si ne qytetet e tjera, me te njejtat tipare thuajse, sjellje, si duket karakteristika qe kushtezoheshin e formoheshin nga kushtet, kushte qe ishin thuajse njesoj ne te gjitha qytetet.
 
Lashe 3libra ne bibloteken qendrore te qytetit, ndersa 7 te tjerat i lashe neper librari te ndryshme. Ne nje pike ku shiteshin gazeta dhe libra, u afrova dhe nje burr i vjeter me pyeti se ç’do merja. I tregova librin tim, e morri e pa dhe ja zgjati nje tjetri mosha ime. Si duket ky shiste gazeta dhe ai tjetri libra. Ai tjetri po e shfletonte dhe po e lexonte kalimthi. Kur s’kaluan as 2-3 minuta ai tjetri foli;
 
- Oo jo jo, ç’eshte ky liber, jo s’mund ta marr, ky qenka liber me spiunazh, - dhe ma zgjati menjehere sikur i kish kapur xenkthi.
 
- Po merre or .... e ça pastaj – i foli shoku i vet.
 
- Jo jo, s’merrem une me spiunazh, a ba ba ba, rri or burr i dheut.
 
Deformimi mendor dhe vetçensura kish bere punen e vet. I ashtuquajturi qendrese ndaj diktatures apo kultura demokratike, qe i vishej shkodranve me shume se qytetet e tjera, m’duket se ish diçka e hiperbolizuar. Kudo kish njerez me kulture demokratike dhe njerez me mungese te kultures demokratike. Sidoqofte ky qytet me pelqeu, ja vlente te jetohej aty. Pashe qendren, disa rruge, dhe gjysmen e unazes. Pjesen tjeter te unazes e mora me mend se si do te ishte. Shqisat e mia, e perceptonin nje vend, ne kohe dhe hapsire, shume me mire se shume njerez. Me mjaftuan 3-4 ore per te regjistruar e memorizuar ne menyre dixhitale me mendje dhe shqisa, ter qytetin. U ktheva po me ate autobuz.
 
Ne Elbasan kisha qene, po me duhej te shkoja tek bibloteka qendrore e qytetit. Me te pyetur, thone, gjen Stambollin. Mbarova pun aty, dhe me duhej te shkoja dhe ne librari, gje qe me dha mundesi te shikoja ca rruge kryesore. Edhe ketu po te njejtat fytyra pellazgesh si ne Shkoder. Betonizmi e kish prekur por jo aq shume. Qytetet kryesore te Shqiperise, te jepnin pershtypje qe bashkite perkatese, kishin punuar disi. 7 librat e tjere i lashe ne 2 librari.
 
Gjeja qe ma prishi ca avenirin e pushimeve ishte, kur cuni na lajmeroi se makinen time qe e leja para shtepise ne Belgjike e kishin cuar ne Depanazh. Ai cifti i ri komshi, ( qe fola ne fillim ) kishin sjell kamionin-vinc qe ulte plackat nga dritarja, dhe makina ima e pengonte. Policia kishte lene nje leter ku lajmeronte se shpenzimet e karotrecit dhe parkingut tek depanazhi, i paguante bashkia e qytetit. Kjo gje prap nuk me qetesonte. I vetmi ngushellim ishin birrat kriko 50 lekshe = 0.36 – 0.37 censhe, te ftofta e te fresketa. Ajo qe vura re ne plazh ishte se kosovaret, shumica e tyre, nuk para orientoheshin me lekun shqiptar, e kishin shum te veshtire. Ne fakt kur edhe per shume emigrante qe llogarite i bejne ne euro, ishte e veshtire llogaritja ne leke, per kosovaret ishte dopio e veshtire. Kjo vinte edhe ngaqe shum klube, restorante, kafene, dyqane, gati 90% e tyre, nuk kishin meny me çmime. Ti uleshe ne lokal, por ne asnje tavoline, nuk ndodhej menyja me cmime. Dhe kjo ishte nje pune e dobet e bashkise se Durresit. Ne pikat e internetit, ne lokale, ligji per mos pirjen e cigares brenda, nuk respektohej. Te rinj te ndryshem, jo vetem qe nuk respektonin ligjin por nuk respektonin as ata brenda.
 
“Eh, kafsh or kafsh,, , mendoja jo per ate qe pinte, por per Buall Mavrine qe e kish mbushur administraten me njerez te paafte, qe merrnin nje cope rroge e nuk benin asgje. Ky super i paafte, nuk e kuptonte, se duke u marre me te paaftet, duke neglizhuar te aftet, duke mos degjuar ideatoret dhe ata qe jepnin, demtonte imazhin dhe mirqenien e Shqiperise dhe te vehtes se tij. Dhe me e keqja ishte se ky drejtues i qeveris shqiptare, vazhdonte akoma te merrej me pislliqe, me pergjime, shantazhe, denigrime, inskenime, ndaj ter kundershtareve te tij dhe kritikuesve te tij. Ky kujtonte me mendjen e tij budalle, se njerzit ishin qorra, nuk kuptonin gje nga prapaskenat e tija, nderkoh qe ter pislliqet e tija, benin muu ne opinionin publik.
 
Ne Fier, qytet i dashur per mua, takova vetem xhaxhain Nikon, i cili me tregonte per te disaten here, historite e tija te burgut dhe punes se tija pas burgut ne Fier, konkretisht ne Azotik dhe vepra te tjera, ku kish punuar si saldator, karpantier, teknik dhe shofer. I kish mbetur peng e ne mendje, qe te takohej me nje ish shokun e tij te qelise, te cilin e kish foton ne nje gazete te Panorames 2011. E kish patur shok te ngusht, dhe tani qe ndihej i vjeter ( ish 80vjec ) donte ta takonte. I shenova te dhenat, Sazan Dema, cuni i Hysen a Hysni Demes, dhe i premtova se do interesohesha.
 
Ne Tirane, tek shoqata e ish te perndjekurve, me te pyetur ( jo te gjithe e njihnin ) per fat nje grua qe punonte aty, me tha se e motra ndodhej ne Shqiperi, me pushime ne Himare, ndersa Sazani ne Amerike. Ju lashe numrin e xhaxhait dhe numrin tim, qe nese e takonin motren e Sazanit, tia jepnin.
 
Takimi me Graven, ishte po ashtu nje kenaqsi. Ai rrinte ne Golem. Nga erudicioni i tij ne çeshtjet shqiptare, dhe nga njohurit qe kishte nga bota ( ngaqe kish udhetuar ne shum vende), mund te perfitoje shume. Sikur te kisha pushtet te isha nje funksionar i qeverise a shtetit shqiptar, ate do ta kisha marre si keshilltar.
 
Kur u ndava me te morra rrugen ne kembe, gjith plazhin e Golemit. Ishte kenaqesi, plot pisha e peme. Ndertesat ishin gati 100 metra larg detit, rere plot, jo si ne plazhin e Durresit. E vetmja mangesi ishte, nje ere e keqe fekalesh qe ndjeje ne disa segmente te plazhit. Me pati thene dhe Grava se e vetmja mangesi ishte; mungesa e kanalizimit te ujerave te zeza dhe nje kolektori per filtrimin e tyre. Plazhi i Golemit, mendoj se mund te dilte nje nga plazhet me terheqese ne Europe, po te rregulloheshin ato 2-3gjera.
 
Ne krahun tjeter te Durresit, matane Currilave, ishte nje plazh i cuditshem, me uje krejtesisht kristal. Per mua, si njohes i paket e i dobet i vendit tim, zbulimi i vendeve dhe plazheve te ‘’reja,, ishte nje risi ngazellyese. Me autobuzin e Currilave, mund te shkoje deri tek stacioni i fundit, dhe pastaj merrje rrugen e kodres ne kembe. Deri ne nje fare vendi ishte e asfaltuar, pastaj vazhdonte po rruge makinash por e pa asfaltuar. Ngaqe ishte dite jave shtatori, neper lokale (te rralla shyqyr) kish pak njerez. Nje klubist qe pyeta me shpjegoi se ne fund jave ky plazh dhe lokalet, mbusheshin plot. Ate dite heca aq shume sa dukej porti i ri qe mendohej te behej dhe ca çisterna te medhaja. Dola ne krahun tjeter dhe zbrita poshte ne xhade, rrugen e Spitalles. Ky udhetim disa oresh, dhe nje udhetim me autobuz per tek Qyteti Rinia, me dha mundesi te dixhitalizoja me mendje ter hapesiren e Durresit dhe te llogarisja gjithshka, se per cfar kish nevoje ajo hapesire, sa investime duheshin bere dhe si duheshin bere.
 
Gjate bisedes qe pata me nje pensionist laçian, duke pir birre ne plazh, morra vesh se plazhi i Patokut po zhdukej nga futja e detit. Ndertesat e vjetra te socializmit, ishin gati ne mbulim nga ujti. Qeveria e dietes, siç dukej as qe e cante koken per nje nga resurset e qytetit blu te PD. Te pakten ta kish dhene me konçension tek belgjit apo hollandezet per 34 vjet.
 
Me Bariun, personazhin kryesor qe u morr me varrimin e disidentit Grigor Zaharia (Ligori), u takova qysh ne fillim dhe e çova afer ish shoqates se te perndjekurve, per te me treguar me hollesi se si kish ndodhur incidenti me nje nga fodullet e parlamentit. Bariu i shkrete, qysh kur Ligori kish dhene shpirt ne spital, ishte interesuar dhe kish gjetur motren dhe nipin e Ligorit, por ata i kishin bere dalje Ligorit, kishin vite qe nuk i flisnin, dhe as qe donin me te dinin per te. Nderkoh qe trupi i Ligorit rrinte ne morg, Bariu ish interesuar ne Bashki e institucione te ndryshme, por pa dobi. Hajdutet e qeverise, parlamentit, pushtetit lokal, ishin te zene me milionat, dhe nuk kishin nje fond te vogel per varrosjen e nje disidenti. Tek shoqata e ish te perndjekurve, shyqyr ish pergjigjur nje ish i perndjekur biznesmen, dhe pas 10 ditesh ne morg, trupi i Ligorit u varros, varrim qe beri buje per shkak te incidentit qe ndodhi afer Parlamentit.
 
Nuk mund te ikja pa e takuar disidentin tjeter, Hysen Shoshori (Cenin). Drejt e ne Laprake, e me te pyetur mezi e gjeta shtepine ku rrinte Ceni. Ne katin e 6 te nje parafabrikati, deren ma hapi çuni i tij. As e njifja e as me njihte. Dalloheshin qarte tiparet e Cenit.
 
- Si jeni mir, Cenin desha te takoj – buzeqesha une.
 
- Po urdheroni – dukej pak si i hipnotizuar i biri, thuajse bashkmoshatar me mua. U futa brenda, Ceni ulur si gjysem shtrire, ferkonte lleret sikur largonte ndonje mize.
 
- C’kemi Cen, -u gezova kur e pashe dhe u afrova ta perqafoj, por asnje reagim. Prisja qe ai te hidhej nga respekti i madh qe kishim per njeri-tjetrin, por jo.
 
- Ceni ka ca muaj qe nuk kujton asgje, nuk ndjen asgje, - me foli çuni tij, duke me treguar se nganjeher dhe nevojat personale i bente aty, dhe ishin te detyruar te vinin pampers. Po me vinte keq qe Ceni nuk po kujtonte gje.
 
- Po ju ku e njihni Cenin, nga e keni njohur.
 
- Me Cenin ka vite qe njifem, ne mos gaboj e njof nga Ligori, - dhe vertet nuk po me kujtohej preçiz se si u njoha me Cenin. Dija qe tek Pallati Kultures, takoheshim me Cenin, pinim kafe dhe bisedonim per tema te ndryshme. Fillova ti tregoj per Cenin, para se te bashkohej me familjen, se si i thoja qe ti fliste femijeve, gruas, dhe se inatin qe kish te mos e ushqente me, se ashtu ishin ato kohra, ku familja mbante distance dhe nuk te vinte ngaqe duheshin mbrojtur femijet. Ky ligjerim i sinqert i imi, kujtesa te muhabeteve me Cenin, e transformoi te birin dhe gruan e te birit.
 
- Degjo ketu, kush te ka derguar, me cfar misioni ke ardh ketu, nese ata te kane thene te flasesh per nenen tone – vazhdonte te fliste ai, duke me vene ne nje pozite te veshtire e te paimagjinushme.
 
- Si e gjetet shtepine tone, kush ju solli – foli e shoqja.
 
Pasi mbaruan se foluri, e mora fjalen me qetesi, per te shmangur acarimet dhe ofendimet qe mund te lindnin.
 
- Pike se pari une vij nga emigracioni, nuk rrij ketu ne Shqiperi, pik se dyti nuk e njoh nenen tuaj, as juve, vec ç’me ka folur Ceni, qe po (te ish ne rregull tani , doja ti thoja) te kish kujtesen tani, do beja muhabet me te, dhe me vjen keq qe ai s’po kujtohet – dhe shihja Cenin qe po i binte kokes me grushta. Si duket ai po kuptonte diçka nga debati qe po zhvillohej ndermjet nesh.
 
- Jo se kshu vinin dhe disa shoke te tij qe – foli e shoqja e cunit, - veç kane perfituar nga Ceni, mbrapa kraheve.
 
- Kam pare shum shoke un qe veç ... – perforconte i biri, duke shprehur njekohesisht dhe zemeraten e tij, duke me treguar per shtepite qe qeveria i kish dhene Cenit dhe qe shoket ia kishin marre.
 
Kisha ndigjuar nga Ligori per nje shtepi qe bashkia ia kish dhene Cenit dhe ia kishin marre si per pune shoqate, para shum viteve.
 
- Une nuk e di se per çfar pislliqesh flisni juve, jo vetem se i rrij larg ketyre, por me iku jeta ne emigracion me shume, dhe per rastin e asaj shtepie kam ndigjuar nga Ligori – dhe mu kujtua biseda qe kisha bere me Cenin aty nga 1995-96 per kete çeshtje. Ai ishte ndjere si i turperuar nga ky muhabet, e kish quajtur pronen e tjetrit, dhe une se kisha ngare me tej kete muhabet.
 
- Kush eshte ky Ligori.
 
I shpjegova kush ishte dhe i tregova per incidentin e varrimit te tij. Sikur u qetesuan pak. Nderkoh qe Cenit po i shpetonin lote. Me mbrapa i pyeta per leket e shperblimit dhe biseda u fut ne rrjedha normale.
 
Ajo qe vura re ne Shqiperi ishte se shume njerez kishin pesuar deformime mendore, deformime ne karakter. As ne kohen e socializmit e as ne ato fillime te tranzicionit, shqiptaret nuk ishin kaq shum te deformuar menderisht e shpirterisht. Nuk dije kujt t’ia vije fajin, sistemit kapitalist shqiptar, qeverise, Buall Mavrise, pushtetit lokal, ushqimeve e pijeve te deformuar nga kimikatet e farezat e huaja gjenetike, kujt, apo te gjithe kishin pjesen e tyre te fajit ne kete deformim e shkaterim te vlerave njerzore.
 
Se fundi nuk mund te rrij pa permendur nje nga moskotieret e Peshkut. Blendin e takova ne nje lokal, pas disa sms me telefon. Folem per politiken, ekonomine etj. Qe ai te mos te ndjente veten dhe kohen si te harxhuar kot, dhe per te vleresuar kete kohe e personin e tij , gjate bisedes e rrotullova muhabetin tek format e investimit, duke i hapur nje dritare atij per te pare me qarte ate qe ai nuk e shihte dhe menduar ndonjeher. Iku i kenaqur nga mua dhe me premtoi nje interviste, gje qe ia kisha kerkuar me takt.
 
Pas 4-5 ditesh u be perseri i gjalle, dhe lame oren per interviste. Them se intervista nuk doli keq, por nuk doli besoj dhe aq sa do e deshiroja une. Kur ra muhabeti i shitjeve, ku libri im ishte shitur nja 50 kopje, ai permendi librin e Blendi Fefziut qe ishin shitur mbi 50 mij kopje, ketu harrova ti them se lexuesi terhiqet nga titulli. Ne fakt per E. Hoxhen kisha shkruar edhe une, por shkurt, biles kisha sjell tek V.Q. dhe nje fakt te rendesishem, qe libri Fefziut nuk besoj ta kete, ate qe E.H. aty nga vitet 1974 a 1976, i ka derguar nje leter Xhimi Karterit (Departamentit te Shtetit Amerikan) ku i kerkon dhe deshiron, lidhje dipllomatike me USA. Por amerikanet i derguan pergjigje negative. Ky fakt e shfajson E.H. per mospasjen e lidhjeve te Shqiperise me Ameriken.
 
Blendi me premtoi ne kete interviste do ta jepte ne nje nga programet e tij, por nuk e di seç eshte bere. Shpresoj qe vitin tjeter te vizitoj qytete e qyteza te tjera qe nuk i kam pare, pasi jam mangut me njohjen e vendit tim, te cilin dua ta shoh mir e me mire.
 
Bursa, ky institucion qe me mbush plot emocion per shkak te ideve qe dua ti praktikoj tek ky treg, nuk mund te rrija pa e vizituar. Trokita lehtesisht tek ajo dere qe trokisja cdo vit, dhe hyra brenda. U gezova qe pashe po ato fytyra qe shihja gjithmon, dhe plot emocion fillova te flisja se ç’ishte bere, a kish ndonje listim me shum, avash-avash gjersa motoret mu ngrohen dhe filluan pune me disa kuaj-fuqi me shume. Hapa temen e obligacioneve te CO2, investimeve nepermjet tyre, e me pas edhe tek obligacionet e tjera.
 
- Ti vit per vit, na thua nga nje gje te re – buzeqeshi Filip Nikolla, nje nga kryesoret aty ne Burse. Ju tregova dy nga format e omruilit te obligacioneve te ngrira ne investime (pasqyrimi i rrotullimit ne vlera), nga disa forma qe ekzistojne. Biseda u be interesante edhe per dy punonjesit e tjere aty, gje qe me dha pak ngrohje. Filipi me foli per disa inisiativa te bashkise dhe nje banke aty, per gjelberimin e Tiranes mbjelljen e shume fidaneve, nje gje e mire kjo, por nuk ishte i sigurte per formen e investimit, a nepermjet obligacioneve te CO2 apo ndonje vlere tjeter.
 
U ndam si miq, ose me sakte me me shume mirbesim tek njeri-tjetri se vitin e kaluar, faktor ky qe i ben palet te besojn me shum tek njeri-tjetri dhe te pranojne idete e njeri-tjetrit, ne te mire te tyre, ne te mire te ekonomise shqiptare.